Leenstelsel drijft studenten tot wanhoop.

Jongeren met een hoge studieschuld hebben vaker last van depressies. Het idee om na de studietijd met een hoge schuld te starten heeft, vaak onbewust, enorme invloed. Dat blijkt uit
een onderzoek van de University of South Carolina uit januari 2015. Katrina Walsemann ontdekte dat Amerikaanse jongeren met hoge schulden vaker kampten met symptomen van depressiviteit zoals slapeloosheid, weinig energie, verminderde concentratie, besluiteloosheid en soms nog erger. Zij stelde dat er meer onderzoek nodig is omdat de gevolgen van torenhoge studieschulden voor grote beslissingen zoals beroepskeuze, huwelijk en het wel of niet krijgen van kinderen groot kunnen zijn.

Net als Amerikaanse studenten moeten Nederlandse studenten steeds vaker en meer lenen om te kunnen studeren. Sinds de invoering van het Leenstelsel, in 2015, wordt er gemiddeld door studenten €100,– per maand extra geleend. Dat lijkt een klein bedrag maar als we kijken naar de landelijke ontwikkeling dan wordt de zorg groter. Op dit moment is op de  Schuldmeter van het ISO te zien dat de totale Nederlandse studieschuld ruim  €18 miljard bedraagt. In 2014 was dat nog maar € 13,7 miljard volgens de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO). “Een alarmerende ontwikkeling”, stelt de Landelijke Studenten vakbond (LaSv).

Het Centraal Plan Bureau verwacht dat de gemiddelde studieschuld zal toenemen tot  €9000,– per student, maar het NIBUD spreekt al over een gemiddelde studieschuld van ruim € 12000,–. Wat is waar? De gemiddelden leiden de aandacht af van de werkelijke probleemgevallen. 15000 Ex-studenten hebben, volgens DUO, nog steeds een schuld van € 50.000,– of hoger. RTL Nieuws berekende onlangs dat dát aantal in de komende jaren toeneemt tot 32000.

“Hoewel Minister Bussemaker zegt dat deze ontwikkelingen naar verwachting zijn, onderschat zij de consequenties daarvan”, zegt het InterStedelijk Studenten Overleg(ISO) in april vorig jaar. De Overheid houdt zich hierbij ook niet aan de door haarzelf opgelegde wet- en regelgeving. Zij wil namelijk overkreditering in Nederland voorkomen, maar juist door dit Leenstelsel zadelt de Overheid jonge mensen met torenhoge schulden op.

Dit blijkt ook sterk uit de dagelijkse praktijk want 33% van de studenten leent maximaal, volgens DUO. Annemarie Koop van het NIBUD benadrukt dat: “ Studenten lenen niet alleen voor studie of voor later, maar ook voor de leuke dingen”. Zij pleit dringend voor hulp en ondersteuning op school en aan ouders. Naarmate studenten ouder worden komen ze vaker geld tekort en neemt de kans op financiële problemen toe. Ze gaan meer lenen, hebben geen behoefte om te sparen en kijken niet vooruit. Jonge mensen zijn vaak rage- en statusgevoelig en vooral als ze niet meer thuis wonen, nemen de schulden enorm toe!

Het wordt nog zorgwekkender als we naar de eerder genoemde stresssymptomen van schulden kijken. Volgens het NIBUD blijkt uit ervaringen van Mbo-docenten dat studenten met schulden vaker afwezig zijn, moe zijn (doordat ze veel werken om nog wat bij te verdienen), te weinig tijd aan school besteden en hun overige kosten moeilijk kunnen betalen. Het gevolg, ze stoppen vaker met hun opleiding. In deze gevallen veroorzaakt het Leenstelsel uiterst onwenselijke situaties voor een relatief zwakkere groep. Wel een schuld en geen diploma. Ook bij afgestudeerden belemmeren schulden vaak het opbouwen van een toekomst. Het verkrijgen van een hypotheek is lastiger en het maandelijkse inkomen staat onder druk omdat ze moeten starten met aflossen. Het spook van onverantwoord extra lenen en daardoor stress, doemt weer op omdat ze niet rond kunnen komen. Waar is de overheid nu helemaal mee bezig?

Het mag duidelijk zijn: de oorspronkelijk bedoelde besparingen, die het Leenstelsel zou moeten opleveren ten bate van de kwaliteit van het Onderwijs, worden niet gehaald en de schuldeffecten op (ex-) studenten zijn onverantwoord groot. Wat te doen?

Het ISO stelt drie oplossingen voor.

Het collegegeld bevriezen zodat er minder extra geleend hoeft te worden. Het geld dat het Leenstelsel oplevert investeren in het onderwijs en eerlijke informatie over studies en financieringen aan studenten en ouders verstrekken.

Echter, dit is niet genoeg. Welke oplossingen zijn er nog meer en hoe kunt u inzetten op preventie van financiële problemen en onnodige stress bij jongeren?

Voor de toekomst en het welzijn van onze jongeren is dit
het onderzoeken meer dan waard!